Implikacje dla farmakoterapii bólu. Czy ból jest kobietą?
Ból opisywany przez kobiety jest bardziej intensywny i rozległy i trwa dłużej w porównaniu do bólu odczuwanego przez mężczyzn. Warto pamiętać, że hormony, czynniki psychologiczne i psychospołeczne, kształtują charakter doznania bólowego. Tolerancja na ból u kobiet jest niższa niż u mężczyzn, zarówno receptorowy jak i niereceptorowy, co więcej u kobiet częściej występuje ból nocyplastyczny. Wynika to z faktu, że kobiety zgłaszają większą wrażliwość emocjonalną połączoną z dłuższą pamięcią doznań.
Różnice pomiędzy płciami stwierdzono również podczas odczuwania stresu w odniesieniu do pojemności minutowej serca, wrażliwości receptorów na ból oraz ilości uwalnianego kortyzolu. Przykładem może być reakcja na stres, podczas której u kobiet występuje przyspieszona czynność serca, a u mężczyzn przede wszystkim skurcz obwodowych naczyń krwionośnych. Nie bez znaczenia są także różnice w funkcjonowaniu zstępujących szlaków kontroli bólu. Ważną różnicą w zakresie opisywania bólu jest fakt, że kobiety inaczej opisują swój ból. W znacznie większym stopniu stosują opis emocjonalny, co w praktyce oznacza, że mężczyzna opisuje ból głównie ilościowo, natomiast kobieta jakościowo. Celem tego różnicowania jest wskazanie na afekt bólu i emocjonalne do niego podejście.
Płeć żeńska powoduje narażenie na występowanie zespołów bólowych charakterystycznych dla kobiet.
Jest to ból związany z ciążą, porodem, połogiem, zespołem bolesnego miesiączkowania, endometriozą czy bólami głowy związanymi z cyklem miesiączkowym.
Warto przypomnieć, że istotne zmiany w percepcji bólu pomiędzy mężczyznami a kobietami rozpoczynają się w momencie dojrzewania. Nawet 90 procent dziewcząt może odczuwać dyskomfort związany z miesiączkowaniem, a to może być istotnym substratem do chronifikacji bólu w dalszym życiu.
Zespoły bólowe u kobiet
Nie wolno nie leczyć bólu miesiączkowego gdyż ma on wpływ na neuroplastyczność mózgu, co więcej niewłaściwy wybór leku przeciwbólowego w tym szczególnym rodzaju bólu może dodatkowo uaktywniać marsz ku bólowi schronifikowanemu. U kobiet mikroglej jest bardziej aktywny w rejonach mózgu biorących udział w przetwarzaniu bólu.
Typowym przykładem leku, którego z uwagi na jego profil farmakokinetyczno-farmakodynamiczny należy bezwzględnie unikać w bólu miesiączkowym jest paracetamol. Co prawda powoduje on doraźną ulgę w bólu, ale równocześnie uaktywnia proces sensytyzacji i indukuje hiperalgezję, czyli chronifikuje ból.
Warto przypomnieć, że okres, w którym często dochodzi do błędów w leczeniu bólu jest kluczowy dla neuroplastyczności. W praktyce oznacza to, że ból nieprawidłowo leczony zmienia funkcjonowanie mózgu przestawiając jego aktywność w kierunku promocji bólu przewlekłego, schronifikowanego.
Wyniki badań
Warto również pamiętać, że według badań mężczyźni chętniej i szybciej przyjmują leki przeciwbólowe w stosunku do kobiet. Natomiast kobiety są bardziej podatne na reklamy różnych środków, które skutecznie mają zmniejszyć nasilenie bólu, dotyczy to także reklam absurdalnych i wprowadzających w błąd z uwagi na ich emocjonalną formę przekazu.
Opracowanie: JAROSŁAW WOROŃ, Szpital Uniwersytecki w Krakowie, Oddział Kliniczny Anestezjologii i Intensywnej Terapii oraz Gabinet Konsultacyjny Farmakologii Klinicznej; Zakład Farmakologii Klinicznej Katedry Farmakologii Wydziału Lekarskiego UJ CM Kraków; Polskie Towarzystwo Badania Bólu
Ból powinien być leczony od urodzenia do zgonu, z bólu nie da się wyrosnąć.
